Anadolu’da Tohum Üretiminin Tarihi Geçmişi

Medeniyetin beşiği Anadolu, tarım üretimine yaklaşık 8.000 yıl önce başladığı tahmin edilmektedir. Hatta bazı bilim adamları tarımın ilk başladığı yeri Anadolu kabul eder. Tarihte pek çok medeniyete ev sahipliği yapan Anadolu’da tarım her zaman önemli olmuştur.

Tarımın bu kadar önemli olduğu bir bölgede tohum üretiminin olmaması düşünülemez. Binlerce yıldır süre gelen ve nesilden nesile aktarılan tekniklerle sürekli üretim yapılmıştır. 1800’lü yılların ortasından sonra Dünya’da tarım ilerlemelerinin gerisinde kalarak, tohum üretim teknolojilerini yakalayamadığımız bir gerçektir.

Gerek hibrit üretimde gerekse de standart tohumlarda, üretim hassasiyetini gözetmeyişimiz ve piyasa taleplerini görmezden gelişimiz bize tohumda ithalat kapılarını açmıştır.

Tohum üretimindeki eksikliğimizi fark eden üniversitelerin ve devlet tohum araştırma istasyonlarının da desteğiyle özel sektörümüz ciddi büyüme içindedir. Son yıllarda yurtdışı pazardan gelen taleplerle beraber yerli üretim tohumlarımız yurt dışında rağbet görmeye ve marka değeri oluşturmayı başarmıştır. Sıfırdan geldiğimiz noktadan şu zamana toplam 93 ülkeye tohum ihracatı yapmaktayız.

Tohum Üretiminde Ne Durumdayız?

Ülkemizde insanlar arasında tartışma konusu olan en önemli konulardan birisi ektiğimiz tohumları ithal mi ediyoruz yoksa biz mi üretiyoruz? Ya da neden biz de üretemiyoruz? Ekilen tohumun ne kadarını ithal ediyoruz, ne kadarını kendimiz üretiyoruz? Gerçekten bütün tohumlar bize yurt dışından ithal mi geliyor?

Tohum sektörümüz son yıllarda yerli ve özel firmalarımızın büyük gayreti sonucunda niteliksel olarak büyüdüğünü görebiliyordum ama rakamsal olarak nerelerdeyiz ben de merak ettim. Tamamen resmi kurumların açıkladığı rakamlara dayanarak bir araştırma yapmak istedim.

Paylaştığım tabloları hangi kaynaklardan aldığımı paylaşıyorum ki inandırıcı gelmeyen değerlere kolaylıkla bakabilirsiniz. Ülkemizde üretim olarak belli başlı birkaç ürünün tohum istatistikleri bizim için yeterli olacaktır.

BUĞDAY

Öncelikle temel gıda maddemiz buğdaya bakarsak; Türkiye’de üretilen toplam buğday tohumluk üretim miktarı 2002 yılında 80.107 ton iken 2021 verilerine göre 6,26 kat artarak 501.656 tona çıkmıştır. Çok az miktarda ithalat olsa da ihracat rakamımız 616,8 kat artmıştır. Buğdayda 2021 yılında 5.844.000 $ ihracatımız söz konusu. Çok büyük bir başarı…

MISIR

Yine belli başlı tarla ürünlerimizden mısır tohumluk üretim miktarında da büyüme vardır. Mısır tohumluk üretimi 2002’de 15.896 ton iken 2021’de 70.041 tona ulaşmıştır. İthalat rakamlarının artışı daha yüksek iken ihracat rakamları aynı oranda artmamıştır. Yine de ihracat rakamlarımız 44.901.000 $ ile ithalat rakamlarımızdan daha yüksektir.

AYÇİÇEĞİ

Ayçiçeği tohumluk üretiminde 2002 yılında 4.575 ton üretilirken, 2021 yılında bu rakam 36.011 tona ulaşmıştır. Şu anki ihracatın ithalata olan farkı çok büyüktür.

PATATES

Patates rakamlarında ise son yıllarda sanayilik patates (cips, hazır patates kızartması vsvs) ekimleri çok artmıştır. Patates tohumluk üretimi çok artsa bile hala ihracat, ithalatı karşılamamaktadır. Her ne kadar ithalat fazla olsa bile tohum üretim rakamlarına bakarsak çok ciddi yerli tohum ekilişi yapıldığı görülebilir. Bunun yanında hiç ihraç etmediğimiz bir ürünün ihracatı söz konusudur.

SEBZE

Sebze tohumu üretimindeki durum ise diğer tablolara göre daha geridedir. Üretim her ne kadar iki kat, ihracat 6 kat artsa da ekiliş rakamlarının artması ile ithalat yaptığımız miktar daha çok artmıştır. Sadece sebze tohumlarına özel, ihracat rakamları ithalat rakamlarını karşılayamamaktadır.

Sebeplerinden başında ise üretilen meyve ve sebzeler ürünlerinin ihracat rakamlarındaki artışı olarak görebiliriz. Her ne kadar göz ardı etsek te çok ciddi bir ürün ihracatımız bulunmaktadır. Sebze meyve üretimin artması ile istihdam, tarıma dayalı sanayi ve teknolojileri beraberinde yukarı çıkarır.

2002 yılında, sadece yaş-kuru meyve ve sebze ihracatımız 1.419.462 dolar iken bu rakam 2021 sonu rakamlarında 6.686.233 dolara ulaşmıştır. (Kaynak: TİM – Türkiye İhracat Meclisi)

TÜM TOHUM RAKAMLARI

Zengin üretim çeşitliliğine sahip olan ülkemizde üretilen tohumların sadece önemli olanlarını paylaştık. Türkiye’de üretilen, ithalat ve ihracatı olan tohumluklara bakarsak son 20 yılda tohumculuk sektörünün ciddi başarısını net olarak görebiliriz.

Tohumluk üretimlerimiz 9,11 kat artmış, ithalat rakamlarımız 4,12 artarken, ihracat rakamlarımız 12,4 kat artmıştır. İhracat rakamlarımız ithalat rakamlarımızın biraz altında olsa da yakalamak üzeredir. Tohum sektöründe yakaladığımız büyüme ivmesi ile birkaç yıl içinde ithal edilen tohumdan daha fazlasını ihraç edileceğimizi görmek hayal değildir.